Prvi seminar Vlaških igara iz okoline Petrovca na Mlavi

U Petrovcu na Mlavi održan prvi seminar Vlaških narodnih igara iz okoline Petrovca na Mlavi. Seminar je održao koreograf Nenad Mijajlović, dok je korepetitor seminara Miodrag Lukić, direktor petrovačkog Kulturno – prosvetnog centra.

Seminar je organizovan u okviru projekta „Buđenje svesti o nacionalnoj pripadnosti i kulturi Vlaha sa fokusom na mlade“, čiji je nosilac opština Petrovac na Mlavi, a koji je finansiran sredstvima Evropske unije. Pored nosioca projekta, u njega su uključeni i nacionalni savet Vlaha, Kulturno-prosvetni centar, Zavičajni muzej i Narodna biblioteka „Đura Jakšić“.Jedan od završnih segmenata projekta jeste i seminar Vlaških igara iz okoline Petrovca na Mlavi.
Oblast okoline Petrovca obuhvata predeo u Istočnoj Srbiji koji prati tok reke Mlave od njenog izlaska iz Gornjačke klisure na jugoistoku do njenog ulaska u Stig na severozapadu. Oblast okoline Petrovca se nalazi između Homolja na istoku, Resave na jugu, Pomoravlja na zapadu, Stiga na severu i Zvižda na severoistoku. Ova oblast obuhvata uglavnom teritoriju opštine Petrovac na Mlavi.
Stanovništvo oblasti okoline Petrovca čine Srbi i Vlasi. Obzirom da obrađujemo vlaške igre ove oblasti navešćemo samo vlaška sela u kojima su igre zapisane, a to su: Rašanac, Starčevo, Ranovac, Kladurovo, Melnica, Stamnica i Busur.Igra kod vlaha ove oblasti danas ima uglavnom zabavni karakter. U prošlosti je to bilo drugačije pogotovo na svadbama, pomanama, belim pokladama, za Božić, Uskrs, zavetinama, za prizivanje i prestanak kiše itd. Danas se nailazi samo na tragove nekadašnjih obrednih igara, rečeeno je na seminaru.

Poznato je da Vlasi veliku važnost pridaju posmrtnim običajima, u koje spadaju pomane – daće, kako do jedne godine tako i za sedam godina (šapće anj), zatim privjeg – vatre koje se pale oko poklada. Nekada su se pokladne vatre palile u centru sela ili zaseoka, gde se naminjalo mrtvima i oko vatre je igrano kolo,a danas vatru pali svaka porodica u svom dvorištu. Posebnu zanimljivost predstavlja kolo za mrtve koje je priređivala porodica pokojnika na zajedničkim, opštim veseljima u selu.Taj ritual  zadržao se u nekim selima i danas kada neko mlad premine.
Igre Vlaha u ovoj oblasti se najčešće izvode u polukrugu. Držanje igrača je uglavnom za pojas, osim u igrama Uora, gde je moguće i držanje “pod ruku”, i Šokc gde je moguće držanje igrača za ruku. Kola su mešovita, ne postoji podela igrača po polovima (odvojena muška i ženska kola).Stil igranja je ono što daje vlaškim igrama najveće obeležje. Igra se na celom stopalu, telo je opušteno, nema skakanja i velikog prelaženja prostora, igrači su uvek skoncentrisani na središte kola. U pojedinim igrama telo se može kretati levo-desno i to čine na različite načine:muškarci ramenima, a žene kukovima. Trebalo bi istaći da dominantnu ulogu imaju igrači, a igračice su smirenije i uglavnom prate igrače. To praćenje je uglavnom pokretima tela (kukovi i kolena), a manje kombinacijom igračkih elemenata. Pokreti tela igračica uvek idu za nogom na koju staje, na tu se stranu okreće a gornji deo tela je uvek okrenut ka središtu kola. Pomoć pri okretanju igračica pružaju igrači u kolu neprestanim pokretanjem ruku. Smer kretanja kola je u većini igara u desno. Postoje i igre koje se igraju u mestu kao žok n lok i pre lok, ili sa kretanjem u levo pre stnga-cuca.
U oblasti okoline Petrovca postoji i određen broj igara čiji su igrački obrasci dvodelni, u kojima je jedan deo lagano i mirno igranje, a drugi deo življe igranje uz udaranje o tlo – ropata. Takva je igra pre pišor. Izvođenje vlaških igara zahteva sigurno osećanje ritma i veštinu usklađenosti opuštenog tela i snage pokreta. Osim toga, u vlaškim igrama ima bezbroj načina udaranja nogu o tlo koje kao da je vlaškim igračima urođeno, a težak zalogaj za one koji ne pripadaju vlaškoj etničkoj zajednici.

Ropata predstavlja zaštitni znak Vlaha ovoga kraja ali i drugih krajeva koji su naseljeni vlasima. Ropta predstavalja igranje uz muziku uz udaranje nogu o tlo. Vrlo je zahtevan način igranja koji iziskuje veliko umeće, jer pravilno igranje Ropte zahteva pokretljivost svih zglobva od struka na dole uz blago savijen gornji deo tela unapred. Ropta se može igrati u više različitih varijanti, a sve u sklopu VIII taktova. Takođe, postoje dva osnovna načina igranja Ropate u ovom kraju, jedan (lakši) način je udaranje nogama o tlo po ritmu, a drugi (teži) je udaranje nogama o tlo između ritma sa uklapanjem na kraju muzičke fraze, i ovaj način je svojstven boljim igračima.
Nazivi igara su raznovrsni: prema načinu igranja (pre lok, žok n lok kolo u mestu), pre pišor (na nogu, preko noge), pre stnga (na levo), po mestu ili oblasti (kobiljana (selo Kobilje) , omoljanca (Homolje).Igrački obrasci igara sastoje se uglavnom iz 8 taktova, ali posotoje igre i u 10 taktova. Od instrumenata su poznati frula, duduk, gajde i bubanj, a kasnije se javljaju trube, violine i harmonike.

Izvor: Ebranicevo